Dnia 12.03.2022 r. uchwalona została ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Ustawa ta wprowadza ułatwienia dotyczące pobytu i pracy w Polsce oraz przyznaje obywatelom Ukrainy uprawnienia do pomocy społecznej. W dalszej części poradnika ustawę tę będziemy nazywać “Specustawą”.
Jeśli przybyłeś przed 24.02.2022 r. lub posiadasz zezwolenia , to stosuje się do Twojego pobytu następujące szczególne zasady:
To twój pobyt w Polsce jest legalny przez 18 miesięcy licząc od 24.02.2022 roku, czyli do 24.08.2023 roku w przypadku gdy:
Uwaga! Pamiętaj, że utracisz powyższe uprawnienie, jeśli opuścisz Polskę na okres dłuższy niż 1 miesiąc!
Co jeśli złożyłeś wniosek o ochronę międzynarodową?
Możesz cofnąć taki wniosek. Z dniem jego cofnięcia stosuje się do Twojego pobytu takie zasady, jakbyś wniosku nie złożył (patrz Warunki pobytu w przypadku wjazdu po 24.02.2022).
Uwaga! Nie składaj wniosku przed 24.11.2022 roku, ponieważ nie będzie on rozpoznany.
Twoje przybycie nie zostało zarejestrowane przez Straż Graniczną?
Jeśli Twoje przybycie nie zostało zarejestrowane przez Straż Graniczną podczas kontroli granicznej, to aby przebywać legalnie musisz zarejestrować swój pobyt. Masz na to 60 dni od przybycia na teren Polski.
Rejestracja pobytu następuje w dowolnym Urzędzie Gminy (Urzędzie Miasta). Taki urząd znajduje się w każdej gminie w Polsce. Wniosek składa się w formie papierowej. Może go wypełnić za Ciebie pracownik urzędu. Wzór wniosku będzie dostępny w języku ukraińskim. Dodamy tu link do wniosku, kiedy się pojawi.
Nie posiadasz numeru PESEL?
Osoby, które nie muszą rejestrować swojego pobytu, ale nie mają numeru PESEL, również powinny udać się do Urzędu Gminy w celu przeprowadzenia powyższej procedury. Poprzez tę procedurę uzyskuje się numer PESEL, który jest potrzebny do wielu czynności w Polsce.
Składając wniosek wyraź zgodę na utworzenie Profilu Zaufanego. To system informatyczny, który umożliwia załatwianie spraw urzędowych przez Internet, również związanych z przysługującymi Ci dodatkowymi świadczeniami. Jest bardzo przydatny w Polsce. Aby utworzyć Profil Zaufany potrzebujesz adres e-mail oraz numer telefonu.
Rejestracja pobytu dzieci
Pobyt dzieci rejestrowany jest przez dowolnego rodzica lub przez osobę, która faktycznie opiekuje się dzieckiem w Polsce. Może to być na przykład inny członek rodziny.
Wniosek numer PESEL dla dziecka
Wniosek o nadanie numeru PESEL dla dziecka może podpisać rodzic, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy, o którym piszemy w dziale „Opieka tymczasowa” oraz osoba, która faktycznie opiekuje się dzieckiem w Polsce.
Składając wniosek wyraź zgodę na utworzenie Profilu Zaufanego. To system informatyczny, który umożliwia załatwianie spraw urzędowych przez Internet, również związanych z przysługującymi Ci dodatkowymi świadczeniami. Jest bardzo przydatny w Polsce. Aby utworzyć Profil Zaufany potrzebujesz adres e-mail oraz numer telefonu.
Dokumenty potrzebne w Urzędzie Gminy (Urzędzie miasta):
Wszystkie posiadane dokumenty tożsamości, nawet jeśli są już nieważne.
Takie fotografie możesz wykonać w dowolnym punkcie fotograficznym. Powiedz fotografowi, że zdjęcie jest Ci potrzebne do dowodu osobistego, będzie wiedział, jakie ma spełniać wymagania. Punkty FOTO są często w pobliżu Urzędów Gminy. Koszt 4 lub 6 fotografii to zazwyczaj od 20 do 40 zł.
Jeśli nie posiadasz żadnych dokumentów, Twój wniosek też zostanie przyjęty, a Ty potwierdzisz prawdziwość swoich danych składając oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej. Fotografie natomiast są obowiązkowe.
Urzędy Gminy mogą zapewniać nieodpłatną możliwość wykonania fotografii. Sprawdź, czy taką pomoc oferuje Twój Urząd Gminy.
Możesz podjąć pracę u dowolnego pracodawcy w Polsce, niezależnie od tego, czy Twój pobyt jest legalny na podstawie specustawy, czy też miałeś już prawo do pobytu w Polsce. Nie musisz uzyskiwać zezwolenia na pracę lub oświadczeń o powierzeniu pracy.
Zatrudnienie będzie niemożliwe, jeśli u danego pracodawcy przekroczone zostaną limity proporcji zatrudnienia obywateli Ukrainy do obywateli innych krajów. Na razie takiego progu nie ma.
Pracodawca w terminie 14 dni od podjęcia przez Ciebie pracy ma obowiązek zawiadomić o tym Powiatowy Urząd Pracy.
Jeśli dziecko przebywa w Polsce bez rodziców lub innych osób uprawnionych do prawnej opieki nad dzieckiem (opiekun, kurator), należy ustanowić dla dziecka opiekuna tymczasowego. Osoba ta będzie odpowiedzialna za dziecko i będzie mogła oficjalnie występować w imieniu dziecka, między innymi w sprawie nadania numeru PESEL.
Jeśli opiekujesz się dzieckiem, którego rodzice lub opiekunowie prawni nie przebywają w Polsce lub nie mają możliwości sprawowania opieki nad dzieckiem, złóż wniosek o ustanowienie opiekuna tymczasowego. Wniosek taki składa się do Sądu Rejonowego w miejscowości, w której przebywa dziecko.
Wniosek o ustanowienie opiekuna tymczasowego powinien zawierać:
Sąd powinien rozpoznać sprawę w terminie 3 dni od dnia złożenia wniosku. Wniosek nie podlega opłacie. Skorzystaj z przygotowanego przez nas wzoru wniosku, pamiętaj jednak, że nie jest on uniwersalny. W przypadku wątpliwości, skorzystaj z nieodpłatnej pomocy prawnej.
Masz prawo do jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie. Wniosek o to świadczenie składasz w Urzędzie Gminy (Urzędzie Miasta) w miejscu, w którym przebywasz.
Ponadto masz prawo na takich samych zasadach, jak obywatele Polski, do:
1. Świadczeń rodzinnych, w tym:
*zasiłku rodzinnego (wartości różne, w zależności od sytuacji, minimum to 95 zł miesięcznie);
* jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka (1000 zł);
* zasiłek pielęgnacyjny, dotyczący niepełnosprawnych dzieci, osób niepełnosprawnych powyżej 16 roku życia, osób, które ukończyły 75 lat (215 zł miesięcznie);
*specjalny zasiłek opiekuńczy, dotyczący osób, które muszą zrezygnować z pracy w celu opieki nad osobą niepełnosprawną w znacznym stopniu, wymagającą stałej opieki (620 zł miesięcznie);
* świadczenie pielęgnacyjne, dotyczące osób, które nie podjęły pracy lub rezygnują z pracy w celu opieki nad osobą niepełnosprawną w znacznym stopniu, wymagającą stałej opieki, która stała się osobą niepełnosprawną przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie studiów (2119 zł miesięcznie);
* świadczenia rodzicielskie, przyznawane w związku z urodzeniem dziecka, przez określony czas (1000 zł miesięcznie).
2. Świadczenia wychowawczego (tzw. 500+), jeżeli zamieszkujesz z dziećmi na terytorium Polski, które przysługuje w wysokości 500 zł miesięcznie na każde dziecko, niezależnie od Twoich dochodów.
3. Świadczenia Dobry Start, jeżeli zamieszkujesz z dziećmi na terytorium Polski, które przysługuje raz w roku na rozpoczęcie roku szkolnego, w wysokości 300 zł, niezależnie od Twoich dochodów.
4. Rodzinnego kapitału opiekuńczego, jeżeli zamieszkujesz z dziećmi na terytorium Polski, który możesz otrzymać na drugie i kolejne dziecko, w czasie kiedy to drugie i kolejne dziecko jest w wieku od 12. do 35. miesiąca, wysokość świadczenia to 500 zł lub 1000 zł miesięcznie, maksymalnie łącznie 12000 zł, niezależnie od Twoich dochodów.
5. Dofinansowania obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, jeżeli zamieszkujesz z dziećmi na terytorium Polski, w wysokości maksymalnie 400 zł miesięcznie (uwaga! to dofinansowanie wchodzi w życie dopiero 01.04.2022 r.)
Wnioski o powyższe świadczenia muszą zawierać Twój numer PESEL oraz numer PESEL dziecka (jeśli dotyczą dziecka lub przysługują na dziecko). Przysługują, jeśli Twój wjazd został zarejestrowany przez Straż Graniczną. Dlatego tak ważne jest, aby przeprowadzić procedurę rejestracji i uzyskania numeru PESEL, o której piszemy powyżej.
Pamiętaj, że dla wszystkich świadczeń obowiązują wymogi i ograniczenia. Są one przyznawane po spełnieniu przesłanek opisanych w przepisach. Dotyczy to zwłaszcza świadczeń rodzinnych. Część świadczeń rodzinnych nie kumuluje się. Przy świadczeniach rodzinnych uwzględnia się dochód całej rodziny, ale w przypadku członków ukraińskich rodzin, którzy pozostali na terytorium Ukrainy, ich dochody nie będą wliczane.
Masz prawo do bezpłatnej opieki medycznej na takich zasadach, jak osoby objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Nie masz prawa do leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej.
Masz prawo do bezpłatnej pomocy psychologicznej. Pomoc taka może być zapewniona przez Urząd Gminy (Urząd Miasta), w którym przebywasz. Urząd Gminy organizuje taką pomoc wedle swoich możliwości, co oznacza, że nie zawsze musi zostać utworzony odpowiedni punkt.
Zobacz sekcję Pomoc medyczna
Będziemy rozwijać tę sekcję poprzez opisanie, w jaki sposób rejestruje się wizytę u lekarza.
Twoje dzieci mają prawo do nieodpłatnego kształcenia się w publicznych placówkach oświatowych. Mogą być organizowane zajęcia dodatkowe z języka polskiego. Mogą zostać utworzone klasy lub placówki dedykowane dla dzieci z Ukrainy.
Zobacz sekcję Pomoc dla uczniów
W niniejszej sekcji opisujemy tylko nowe rozwiązania – dotychczasowe informacje nie straciły na aktualności.
Możesz kontynuować studia w Polsce, nawet jeśli nie posiadasz dokumentów potwierdzających Twoją edukację. Jeśli do Twojego pobytu stosuje się specustawę i w dniu 24.02.2022 r. byłeś studentem uczelni działającej na terytorium Ukrainy oraz oświadczysz, że w tym dniu studiowałeś na określonym roku studiów na danym kierunku i poziomie studiów w uczelni działającej na terytorium Ukrainy i nie dysponujesz dokumentami poświadczającymi okresy studiów, zdane egzaminy, zaliczenia lub praktyki zawodowe, wydanymi przez tę uczelnię, efekty Twojego nauczania mogą zostać uznane poprzez weryfikację. Uczelnia, w której ubiegasz się o przyjęcie na studia, przeprowadzi weryfikację Twojej wiedzy i umiejętności w określony przez siebie sposób.
Ukraińscy studenci mają prawo ubiegania się o stypendium socjalne lub o kredyt studencki.
Zobacz sekcję Pomoc dla studentów i naukowców
W niniejszej sekcji opisujemy tylko nowe rozwiązania – dotychczasowe informacje nie straciły na aktualności.
Jeśli pomagasz obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną poprzez zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia, może być Ci przyznane świadczenie pieniężne na okres maksymalnie 60 dni (w szczególnych przypadkach dłużej). Następuje to na podstawie umowy zawartej z Gminą. Zwróć się do swojego Urzędu Gminy (Urzędu Miasta) i poproś o zawarcie takiej umowy.
Jeśli jesteś osobą fizyczną lub prawną, która udzielała pomocy uchodźcom, to do kosztów uzyskania przychodu można zaliczyć koszty wytworzenia lub cenę nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy:
1. organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego z Polski lub Ukrainy (uwaga! prowadzenie działalności pożytku publicznego nie jest tożsame z posiadaniem statusu OPP);
2. jednostkom samorządu terytorialnego;
3. Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych;
4. Podmiotom wykonującym w Polsce lub w Ukrainie działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.
oraz wartości nieodpłatnych świadczeń, których celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych w Ukrainie, w opisanym wyżej okresie, na rzecz opisanych wyżej podmiotów o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia lub wartość świadczeń nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
